‘Mutt’ gan Abandoned Theatre Co. – Canolfan Celfyddydau Aberystwyth

Drama dau gymeriad ond un person! Y llwyfan wedi’i osod a minnau yn sylweddoli fy mod yn mynd i fod yn gwylio drama wahanol. Clyfar yw un o’r ansoddeiriau i ddisgrifio y ddrama Mutt gan y dramodydd beiddgar Christopher T Harris.

Rydym yn cwrdd â Darren mewn dwy ffordd neu ddwy ffurf wahanol sydd yn gyson, wrth gwrs, â’r portread o un cymeriad trwy ddau actor. Fe fyddem yn ei gymharu â Ianws, y duw dau ben; un pen a gwyneb yn cynrychioli meddylfryd Darren a’r llall yw ei reddf a’i ymateb greddfol i sefyllfa.

Mae Darren yn casâu y Cwm ac yn enwedig y glaw (ac fe ddarlunir yma ddarlun tywyll anobeithiol o’r Cwm). Ond, os ydy yn casâu y glaw mae’n casâu, hyd yn oed yn fwy, y ci, sydd yn ei dyb ef, wedi cymryd bywyd ei rieni drosodd yn llwyr. Mae’n newydd ddychwelyd ac yn andros o anhapus taw y ci yw prif sylw y teulu, ac nid ef. Y mae’r script yn argyfnerthu hyn ond teimlaf, hefyd, bod y set a ddefnyddiwyd yn argyfnerthu y teimlad o bwysigrwydd y ci ac yn hoelio ein sylw at y dybiaeth yma. Gorchuddwyd popeth â lliain gwyn a’r unig farciau sydd arno yw ôl pawennau y ci. Pwysleisia hyn y modd ymdreiddiodd y teimlad o fod yn eilbeth i’r ci i feddylfryd a phersonoliaeth Darren.

Dechreuwyd y ddrama yn addawol a chreuwyd  tensiwn angenrheidiol gyda’r ddau gymeriad yn syllu ar ei gilydd ac yn gorffen brawddegau’u gilydd. Teimlais, ar adegau, fod acen de Cymru a fabwysiadwyd yn briodol gan yr actorion ar y dechrau ond iddo fynd ar goll ar ôl rhyw ddeg munud o’r ddrama, gan ddychwelyd bob hyn a hyn gan y ddau actor. Trueni am y diffyg cysondeb yn y dafodiaith oherwydd roedd hyn yn amharu ar ddiffuantrwydd ac hygrededd y cymeriadu.

Er hyn, roedd yma nifer o ragoriaethau, ac hoffais yn fawr iawn yr elfen chwareus wrth chwarae gyda’r gynulleidfa trwy agosau a phellhau o’r gynulleidfa. Hoffais y darlunio o’r ferch roedd yn ei garu trwy greu pyped allan o ddillad gwely yn ogystal a’r ci ei hunan. Crewyd naws anghyfforddus angenrheidiol yn ôl y gofyn, drwy greu’r darlun o fod yn dreisgar tuag at y ci. Atgyfnerthwyd atgasedd Darren tuag at y ci trwy gyfrwng yr iaith gref a’r rhegfeydd a ddefnyddiwyd ganddo, a chryfhawyd hyn ymhellach trwy ddefnydd o lais ac ystum ynghyd â’r weithred o ladd, oedd yn uchafbwynt dramataidd i’r perfformiad.

Teimlais arddull Berkoffaidd yn cael ei gorffori yn y perfformiad, yn arbennig pan fu i’r ddau ail-adrodd symudiadau gyda’i gilydd. Roedd y symudiadau yn rhai o egni corfforol uchel iawn. Yn anffodus methwyd cynnal yr egni yma drwy’r perfformiad ac ar adegau roedd y ddrama yn cwympo.

Rydwyf o’r farn bod methiant cof yr actorion ar adegau, yn ogystal â cholli geiriau a rhediad y script, yn cael cryn effaith arnynt, Bu, o ganlyniand i’r pallu ar y cof, seibiau anghyffroddus o hir a’r gynulleidfa yn anesmwytho ac yn  edrych ar ei gilydd. Siom imi oedd fod y perfformiad wedi gorffen yn hynod o swta a sydyn ar ol rhyw ddeg munud go undonog yng nghanol y perfformiad yn dilyn pallu geiriau amlwg. Roedd yna deimlad o ryddhad hefyd ei bod wedi croesi’r llinell derfyn.

Teimlais fod hon yn ddrama gwerth chweil wedi’i scriptio’n dda ac wedi’i gosod a’i llwyfannu yn syml  ac effeithiol. Roeddem eisiau gweld mwy ond, yn anffodus, yn y perfformiad yma ni chafwyd stori Mutt yn gyflawn.