Cynhyrchiad gan National Theatre Wales.

Cyn i mi hyd yn oed wneud unrhyw ymchwil i mewn i’r cynhyrchiad a’r cefndir, roeddwn i’n hollol ymwybodol taw sioe am rygbi fyddai hon a hynny oherwydd y teitl; ‘Crouch, Touch, Pause, Engage’. Gan fy mod i’n angerddol am rygbi, roeddwn i’n awyddus iawn i weld y perfformiad.

Mae’r stori ei hun yn canolbwyntio ar seren rygbi yng Nghymru, sef Gareth ‘Alfie’ Thomas. Rydym yn dod i ddysgu sut wnaeth o ddelio efo’r hunllef o guddio tu nol i’r cyfrinachau – a’r gyfrinach fwyaf oedd ei fod yn hoyw. Am flynyddoedd yr oedd yn ceisio creu’r ddelwedd o’r ‘dyn rygbi’ arferol i bobl ac i’r cyfryngau, ond nid dyma oedd yr ‘Alfie’ go iawn. Rydym yn cael ein tywys drwy’i fywyd a sut wnaeth o ymdopi wedi iddo gyffesu’r cyfan. Mae’r brif stori hon, yn cael ei chlymu efo trafferthion ddwy ferch ifanc o Ben-y-bont. Drwy hyn, rydym yn dysgu am y byd chwaraeon; cyfrinachau; gwleidyddiaeth; bywyd a sut i fod chi eich hun.

Wrth i mi eistedd i lawr yng Nghanolfan y Celfyddydau efo Mared, un arall o Critics Aber, cefais i sioc i weld y theatr yn llawn. Yn ogystal, fe welais i nifer o ddynion canol oed yn gwisgo crysau rygbi Cymru – a oedd yn ddiddorol iawn i mi. Tybed a oedd y dynion yma’r un oedran a Gareth, ac felly’n teimlo’n rhan o’i fywyd a’i yrfa?

Dros y flwyddyn ddiwethaf, rydw i wedi gweld llawer o ffilmiau dogfen am Gareth a’r pwnc o ‘ddod allan’, ac ro’n o’n edrych ymlaen i weld sut fyddai National Theatre Wales ac Out of Joint yn medru portreadu’r stori mewn ffordd wreiddiol neu unigryw ar lwyfan.

Ni newidydd y set drwy’r perfformiad. Roedd popeth yn digwydd o fewn yr ystafell newid, mewn stadiwm neu glwb rygbi fel petai – ond cafodd nifer o leoliadau eu cyfleu o fewn y gofod, e.e yr ysbyty.

Cafodd nifer o gymeriadau eu portreadu drwy’r cynhyrchiad; Gareth ei hun, y rhieni, y ddwy ferch ifanc, ffrind gorau Gareth a gwraig Gareth sef Gemma. Yn ddifyr hefyd, roedd pob un o’r 6 actor ar y llwyfan yn cael y cyfle i chwarae rhan Gareth, a gweithiodd hyn yn dda iawn. Roedd y modd roedd y cwmni wedi cyfleu hyn wrth sicrhau bod ‘Gareth’ bob tro yn gwisgo crys-T Cymru ac yn dal pêl rygbi yn effeithiol iawn. Yn ogystal a’r syniad o basio’r bel i’r actor nesaf oedd yn mynd i chawarae Gareth.Wrth feddwl yn ôl, gall hyn wedi bod yn eithaf annaturiol, ond credaf dyma un o gryfderau’r perfformiad.
I mi, roedd y defnydd o chwarae efo stereoteipiau Cymru drwy berfformiad wedi ychwanegu at elfen chwareus y cynhyrchiad. Efo’r ddwy ferch ifanc o Ben-y-bont, fe wnaeth yr acen gref ei drosglwyddo’n amlwg i’r gynulleidfa’n. Yn ogystal, fe wnaeth y ddwy ohonynt chwarae ar y ddelwedd ddoniol o ferched ifanc De Cymru efo geiriau megis ‘cwtsh’, ‘lush’ mewn modd diniwed.

Mae’r thema ei hun sef ‘rygbi’ hyd yn oed yn stereoteip amlwg o Gymru a chawn ein hatgoffa o ba mor bwysig ydy rygbi i Ben-y-bont. Rydym yn clywed y stori am y tîm rygbi yn colli yn erbyn Maesteg, a ‘What rygbi means to a place like this’. Clywir yr anthem fel SFX yn y cefndir a’r golau yn fflachio er mwyn creu’r bwrlwm ac ail-greu’r awyrgylch o’r stadiwm.
Cafodd y thema o ‘ddod allan’ ei drosglwyddo a’i bortreadu i’r gynulleidfa mewn ffordd sensitif a phersonol iawn, heb or – ddramateiddio os gai ddefnyddio’r term. Yr oeddwn yn hoff iawn o sut wnaeth y fam egluro i ni ei bod hi dal yn galw ‘Alfie’ yn Gareth, sydd yn ychwanegu at yr elfen bersonol o’r stori. Yn ogystal, wnes i rannu a phrofi poen Gareth, wrth iddo gyffesu’r cyfan i’w wraig Gemma. Er bod y darn yma yn llawn tensiwn, roedd yn gynnil ac yn cyfleu’r rhyddhad wrth i gymeriad Gemma ddweud ‘we can we have a cup of tea now?’ Roedd y ddau dal yn caru ei gilydd.

Perfformiad llawn comedi gan National Theatre Wales ac Out of Joint, ond eto wedi trin y pwnc mewn modd sensitif a phersonol. Dwi’n siwr bod Gareth ei hun yn hapus iawn efo’r canlyniad terfynol.